Interakcja z modelami językowymi, takimi jak ChatGPT, przypomina rozmowę z niezwykle inteligentnym, ale bardzo dosłownym asystentem. Aby uzyskać od niego dokładnie to, czego potrzebujemy, musimy nauczyć się wydawać precyzyjne i przemyślane polecenia. Ta umiejętność, nazywana prompt engineering, jest dziś jedną z kluczowych kompetencji cyfrowych dla nauczycieli.

Najistotniejsze informacje:

• Dobry prompt to 90% sukcesu w pracy z AI.

• Kluczowe elementy promptu to: Rola, Kontekst, Zadanie, Format, Ograniczenia.

• Stosowanie technik iteracyjnych (poprawiania promptu) znacząco polepsza wyniki.

• Warto tworzyć własną bibliotekę sprawdzonych promptów do powtórnego wykorzystania.

• Opanowanie tej umiejętności pozwala zaoszczędzić godziny na przygotowaniu materiałów.

Problem: Niedokładne i nieprzydatne odpowiedzi od AI

Często pierwsza próba pracy z AI kończy się frustracją. Prosimy o "quiz z historii", a dostajemy zestaw banalnych lub zbyt trudnych pytań, niepasujących do podstawy programowej. Dzieje się tak, ponieważ nasze polecenie było zbyt ogólne. Rozwiązaniem jest tworzenie szczegółowych, wieloelementowych promptów, które nie pozostawiają AI pola do błędnej interpretacji. Traktuj pisanie promptu jak tworzenie scenariusza lekcji – im będzie bardziej precyzyjny, tym lepszy efekt osiągniesz.

Anatomia idealnego promptu: Metoda R-K-Z-F-O

Aby tworzyć skuteczne prompty, warto pamiętać o pięciu kluczowych elementach, które można ułożyć w akronim R-K-Z-F-O:

• R - Rola (Role): Powiedz AI, kim ma być. To ustawia ton i perspektywę odpowiedzi.
  • Przykład: Jesteś doświadczonym nauczycielem języka polskiego w liceum.
• K - Kontekst (Context): Opisz sytuację i kim są odbiorcy. To kluczowe dla dostosowania języka i poziomu trudności.
  • Przykład: Przygotowuję lekcję powtórkową z "Lalki" Bolesława Prusa dla klasy maturalnej o profilu humanistycznym.
• Z - Zadanie (Task): Jasno i precyzyjnie określ, co AI ma zrobić.
  • Przykład: Stwórz 5 pytań problemowych do dyskusji na lekcji.
• F - Format (Format): Określ, jak ma wyglądać wynik. Czy to ma być tabela, lista, tekst ciągły?
  • Przykład: Przedstaw pytania w formie listy punktowanej.
• O - Ograniczenia (Overall constraints): Dodaj wszelkie dodatkowe wytyczne, np. dotyczące tonu, długości, czy tego, czego unikać.
  • Przykład: Pytania powinny zachęcać do krytycznego myślenia, a nie odpytywać ze znajomości fabuły. Unikaj pytań, na które można odpowiedzieć jednym słowem.

Przykład w praktyce

Słaby prompt: Napisz pytania do "Lalki"

Znakomity prompt (R-K-Z-F-O): Jesteś doświadczonym nauczycielem języka polskiego w liceum (R). Przygotowuję lekcję powtórkową z "Lalki" Bolesława Prusa dla klasy maturalnej o profilu humanistycznym (K). Stwórz 5 pytań problemowych do dyskusji na lekcji (Z). Przedstaw pytania w formie listy punktowanej (F). Pytania powinny zachęcać do krytycznego myślenia, a nie odpytywać ze znajomości fabuły. Unikaj pytań, na które można odpowiedzieć jednym słowem (O).

Techniki zaawansowane

• Prompt iteracyjny: Nie oczekuj idealnego wyniku za pierwszym razem. Traktuj rozmowę z AI jak dialog. Jeśli pierwsza odpowiedź jest niedoskonała, napisz: Dobrze, ale zmodyfikuj pytanie 3, aby bardziej skupiało się na roli kobiet w powieści.
• Podawanie przykładów (Few-shot prompting): Zanim poprosisz AI o wykonanie zadania, daj mu przykład. Chcę stworzyć zadania na słowotwórstwo. Przykład: "przymiotnik od rzeczownika 'dom' to 'domowy'". Teraz na podstawie tego przykładu stwórz 10 podobnych zadań.
• Tworzenie własnej biblioteki: Zapisuj najlepsze prompty, które stworzyłeś. Będziesz mógł je szybko adaptować do nowych potrzeb w przyszłości.

Opanowanie prompt engineeringu to inwestycja, która zamienia darmowe narzędzie, jakim jest ChatGPT, w spersonalizowanego, niezwykle efektywnego asystenta pedagogicznego. To umiejętność, która definiuje nowoczesnego nauczyciela.